Kineke Kuper-Dijkmeijer, secretaris
Badweg 8
9541 CW VLAGTWEDDE

Tel.: 06-23144499
E-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl

Geachte leden en andere belangstellenden,

Graag willen wij u uitnodigen voor de eerstvolgende ledenbijeenkomst van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 13 december a.s. in kerkelijk centrum “De Regenboog”  Doctor Bekenkampstraat 42, 9561 RE Ter Apel.
Aanvang: 13.30 uur.

Het bestuur stelt het volgende programma voor:

1. Opening, door de voorzitter.
2. Vaststelling van de agenda.
3. Ingekomen stukken en mededelingen, door de secretaris en de penningmeester
4. Rondvraag/w.v.t.t.k.
5. Het inhoudelijke deel van de bijeenkomst:

De middeleeuwse parochiekerken in Westerwolde en aanpalende regio’s in landschappelijke context

Henny Groenendijk en Remi van Schaïk

De kerken in Westerwolde hebben een heel andere ontstaansgeschiedenis dan die in het kustgebied van de Lauwers tot de Eems. Daarbij speelt ook de afwijkende landschappelijke ontwikkeling een belangrijke rol. De opvattingen van archeologen, bouwhistorici, historisch-geografen en historici worden kritisch tegen het licht gehouden door opnieuw hun bronnen te analyseren. Hieruit resulteren nieuwe bevindingen. Daarin vormt de bouwgeschiedenis van de kerken een van de stukjes van deze historische legpuzzel. Vergelijkingen worden getrokken met de situatie in Emsland, Drenthe, Oldambt en Reiderland.

Henny Groenendijk was tot 2015 provinciaal archeoloog van Groningen en tot 2019 ook bijzonder hoogleraar Archeologie en Maatschappij aan de Rijksuniversiteit Groningen. Zijn belangrijkste lopende project is dat van de Verdwenen Eems, in samenwerking met Duitse collega’s.

Remi van Schaïk was tot 2016 docent geschiedenis aan de Rijksuniversiteit Groningen en houdt zich in hoofdzaak bezig met de regionale geschiedenis van de noordelijke en oostelijke Nederlanden.

Samen publiceerden zij over Groningen in deel 1 van de Geschiedenis van Groningen (2008) en over Westerwolde in Palaeohistoria (2021) en Groninger Kerken (2025).

6. pauze
7. Voortzetting van de lezing
8. Sluiting van de vergadering.

Het bestuur hoopt weer velen van u op 13 december te mogen begroeten. Neemt u gerust een gast mee!

Met vriendelijke groet,

namens het bestuur,
K. Kuper-Dijkmeijer, secretaris HVW

 Het bestuur van de

Historische Vereniging Westerwolde wenst u allen
gezegende Kerstdagen en een voorspoedig 2026!

Stichting Boerderijenboeken in de gemeente Slochteren. Opgericht 27 augustus 2004

Na jaren van voorbereiding zal eind 2025 een Boerderijenboek verschijnen van de dorpen Schildwolde, Slochteren met de buurtschappen Denemarken en Schaaphok, Woudbloem gedeeltelijk, Froombosch en Kolham.

Het boek zal worden uitgegeven door de Stichting Boerderijenboeken in de gemeente Slochteren in samenwerking met de Historische Vereniging Het Wold.
In 2004 zijn de eerste voorbereidingen tot het realiseren van een boerderijenboek begonnen. Vanaf dat moment heeft er veel speurwerk plaats gevonden. Graven in het verleden, zoeken op internet, neuzen in archieven of waar ook maar gegevens op te diepen. Door onder anderen bezoeken te brengen aan de vroegere en huidige bewoners en families. Daarnaast is er ook veel zoekwerk verricht in het archief van de voormalige gemeente Slochteren waar onder andere het kadaster van 1832 was opgeslagen. In het boek zullen nagenoeg alle huidige boerderijen in beeld worden gebracht met foto’s vanuit het verleden tot de huidige datum met daarbij beschrijvingen van de vorige en huidige eigenaren/bewoners.Daarnaast wordt er aandacht besteed aan de landbouwkundige ontwikkelingen. Ook het onderwijs krijgt de nodige aandacht met onder andere de oprichting van de Landbouw- en huishoudschool in Slochteren. Ook aan de landbouw en veeteelt gerelateerde verenigingen worden aparte hoofdstukken gewijd. Voorbeelden zijn de melkfabrieken, de aardappelmeelfabriek “De Woudbloem” en de vele waterschappen met de poldermolens in het verleden. Ook aandacht voor de ontspanningsverenigingen zoals bijvoorbeeld de rijvereniging S.E.O. en de Rederijkerskamer. Kortom, het Boerderijenboek binnen het “Wold” gebied is een uniek boekwerk geworden en behoort op elke boekenplank thuis.

Voor nadere info en bestellingen zie bijgaande flyer, die u kunt openen via onderstaande link:

Digitale Flyer Boerderijenboek – Digitaal

Onder grote belangstelling werd in de Meet te Bellingwolde het boek de Canon Van Westerwolde vandaag gepresenteerd. De eerste exemplaren werden, na een inleiding van Kineke Kuper over de totstandkoming van het boek, uitgereikt aan Jan Huizing, Klaas Meijer en Ruut Wegman, die alle drie hun sporen in de geschiedschrijving van Westerwolde ruimschoots hebben verdiend. Na de boekpresentatie was het woord aan Stijn Arnoldussen over de recente opgravingen bij het Klooster in Ter Apel. Een bijzonder interessante lezing, waarbij de spreker al aangaf dat hij te weinig tijd had om alles te vertellen en gelijk zei dat hij daarvoor graag nog eens een keer weer terug wilde komen. Van de bijeenkomst zijn foto’s gemaakt door André Dümmer.

Via deze link kunt u de foto’s bekijken

We kennen in Westerwolde maar één borg, namelijk de Wedderborg. In de provincie Groningen hebben heel wat borgen gestaan. Lees hier maar eens het verhaal over op de website van De Verhalen van Groningen.

Auteur Martin Hillenga die al vele historische boeken op zijn naam heeft staan, heeft zich geruime tijd verdiept in de geschiedenis van een van de bekendste borgen in de provincie die in Uithuizen staat. Zijn boek over de Menkemaborg verschijnt eind oktober 2025.

De Menkemaborg wekt als best bewaarde Groninger borg op het eerste gezicht de indruk een soort van tijdscapsule te zijn, die een gedetailleerde kijk in het verleden mogelijk maakt. Maar bij nader inzien blijkt toch veel ook niet zichtbaar. Wie waren die bewoners eigenlijk door de eeuwen heen? Hoe veranderden zij het huis, of juist niet? Wie woonden en werkten behalve de Alberda’s nog meer op en rondom de borg?

Menkemaborg.
Kasteel op de klei belicht verborgen plekken en onbekende verhalen. Een mysterieuze ‘Spaanse Dame’, het spekhok, jicht, poffertjes, een verdwenen orchestrion, koepokken, voorverwarmde toiletzittingen, klimkomkommers, een doodgeschoten hond, omstreden huwelijkspartners, verdwenen Hobbema’s en mislukte spoorwegplannen. Behalve de glorietijd staan natuurlijk ook de schaduwkanten van het leven tijdens vijf eeuwen bewoning volop in het licht.

Nieuwsgierig geworden? Bestel het boek dan via deze link: https://wbooks.com/winkel/nederland/menkemaborg/

LET OP! AANMELDING VEREIST.

K. (Kineke) Kuper-Dijkmeijer,
secretaris Badweg 8 9541 CW VLAGTWEDDE
Tel.: 06 – 23144499
E- mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl

Betreft: Uitnodiging ledenbijeenkomst en boekpresentatie Canon van Westerwolde

Geachte leden,

Graag willen wij uitnodigen voor de eerstvolgende ledenbijeenkomst van de Historische Vereniging Westerwolde op zaterdag 18 oktober a.s.

Toelichting op de lezing:

Vissen naar vijvers en oude koeien uit de put halen: archeologisch veldwerk te Klooster Ter Apel in 2025

In voorjaar 2025 trokken weer meer dan 30 eerstejaars studenten archeologie naar het Kruisherenklooster van Ter Apel om de eerste kennismaking te hebben met archeologisch veldwerk. Hierbij is aan de zuidzijde het onderzoek naar de grachten, greppels en mogelijke visvijvers van het klooster voortgezet, en is aan de noordoostzijde onder de wortelkluit van de in 2021 door noodkap gesneuvelde beukenboom opgegraven. In deze lezing gaat Stijn Arnoldussen in op de insteek, werkwijze en voorlopige resultaten van deze opgravingscampagne.

Deze bijzondere bijeenkomst wordt afgesloten met een hapje en een drankje.

Het bestuur hoopt weer velen van u op 18 oktober te mogen begroeten.

Vergeet niet u voor de 15 e oktober aan te melden!

Aanmelden via e-mail: secretaris-hvw@kpnmail.nl

Beste leden,

Bedankt voor jullie deelname aan de Rabo ClubSupport stemcampagne!
Leden van Rabobank Groninger Land hebben tijdens de stemperiode bepaald welke financiële bijdrage de deelnemende clubs en verenigingen ontvangen. Dit is de bijdrage voor onze club:

Naam: Historische Vereniging Westerwolde
Bestedingsdoel: Papieren versie Canon van Westerwolde
Bedrag: € 286,23

Freerk Mol, Penningmeester

Verslag: Freerk Mol.
Foto’s: Freerk Mol en Kineke Kuper. 

Zoals in de uitnodiging reeds stond, is het een excursie geworden met  een grote variëteit aan thema’s. We, een groep van ongeveer 60 deelnemers, vertrokken om half negen vanuit Onstwedde. Ons eerste reisdoel was Engerhafe. Onderweg werden we geconfronteerd met de grenscontrole bij Bad Nieuweschans. Deze verliep soepel en snel. Op onze eerste stop werd het verschil in thematiek al snel duidelijk. Aan de ene kant de donkere kant van de Duitse geschiedenis en aan de andere kant een 13 -eeuwse kerk. Wij werden door de vrijwilligers van de Evangelische-Lutherse kerk ontvangen voor de Kaffee und Küchen in het zalencomplex van de pastorie.

In de zaal vertelde ons lid Alie Noorlag in een korte uiteenzetting over de tijd dat er in Engerhafe een concentratiekamp was. In de kerk kregen we een korte uitleg van het gebouw en haar interessante details. Op het kerkhof werd onze aandacht gevraagd voor de gedenkplaats voor de slachtoffers van het concentratie kamp. Hier kregen we ook een nadere uitleg van Alie Noorlag.

De volgende stop onze reis was Marienhafe. Daar werden de resten van de kolossale Marienkerk bezocht.

Onze reisleider gaf een uitleg van het gebouw, haar details en vooral haar geschiedenis. Marienhafe is ook de plaats waar de beroemde piraat Klaus Störtebecker zijn uitvalbasis had. Aan hem herinnert een standbeeld op de marktplaats.

Vervolgens zijn we doorgereden naar Norden om daar de middagpauze in te vullen. Een ieder heeft dat op zijn of haar wijze ingevuld. Na de pauze hebben we nog een bezoek gebracht aan de Ludgerikerk.

Hier kwam de band met ons land naar voren. We bezochten het grafmonument van Unico Manninga in de kerk. Een verder bijzonderheid van deze kerk is het Schnitgerorgel.

Daarna gingen we door naar Lütetsburg. Daar hebben we een bezoek gebracht aan het slotpark.

De weergoden waren ons niet gunstig gezind, wat ons toch enigszins beperkt heeft in het genieten van dit slotpark. Dit park is in bezit van de familie Von Inn und Knyphausen. Maar het bijzondere is dat het aangelegd is in de prachtige 18^e-eeuwse Engelse Landschapsarchitectuur.

De dag hebben we afgesloten met een diner in Rorichem. Vervolgens hebben we de laatste etappe afgelegd en rond 21.00 uur waren we weer terug op ons startpunt Onstwedde. Het was inderdaad een dag met verschillende thematieken. Ook heeft het voor velen een onbekend gebied laten zien. We kunnen terugkijken op een geslaagde excursie.