Winternummer Terra Westerwolda verschenen

Het winternummer 2021 van Terra Westerwolda is uit! Leden van de Historische Vereniging Westerwolde ontvangen een dezer dagen het nummer per post. Ook is het tijdschrift weer verkrijgbaar bij de vaste verkooppunten in Westerwolde en de Kanaalstreek.

Afscheid Hans ter Heijden

Na meer dan vijf jaar heeft Hans ter Heijden afscheid genomen als hoofdredacteur van Terra Westerwolda én van de streek Westerwolde. Hij verhuisde naar het Hogeland. Ter gelegenheid van zijn afscheid sprak Tjarko van Dijk met Hans over zijn tijd in Westerwolde en wat hem zo aantrok in het gebied, maar ook over de periode daarvoor. Het resulteerde in een portret van een veelzijdige en zorgvuldige hoofdredacteur.

Het tuinpad van mijn vader

In 2022 verkent het MOW in de expositie De grote nostalgie show de meest uiteenlopende kanten van nostalgie. Obby Veenstra van het MOW verkent in Terra Westerwolda alvast de betekenissen van nostalgie. Wat ervaren mensen als nostalgisch, en wat is nostalgie nu eigenlijk? In 2022 dus te zien en te beleven in het MOW, maar nu alvast een voorproefje in Terra Westerwolda.

Een kanaal dat er nooit kwam

In 1587 werd er onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om een scheepvaartkanaal te graven tussen Bellingwolde en Rhede aan de Eems. Het kanaal zou door het Bourtangermoeras gaan en zo een belangrijke route tussen het Groningerland en Münsterland vormen. Het kanaal kwam er echter uiteindelijk niet. Lieuwe Jongsma verdiepte zich aan de hand van een brief in de collectie van de Groninger Archieven en een kaart in de collectie van het Landesarchiv Osnabrück in dit kanaal dat er nooit kwam.

En verder…

In de vaste bijdrage van de Historische Kring Ter Apel schetst Rienhart Wolf de aanleiding voor het recent verschenen boek Nieuw licht op het ‘Huis van het nieuwe Licht’ waarin de bouwhistorie van het klooster van Ter Apel wordt beschreven, en geeft hij aan waarom dit boek zo boeiend is, juist ook voor niet-experts. Gerda Nijenbrinks ontdekte een bijzonder teken van liefde in een geboorteakte uit 1860. Fons van Wanroij verklaart de naam van het ‘Erve up ten Thije’ in Onstwedde. En Lizanne Trenning dook in haar eigen familiegeschiedenis, met in dit nummer deel 1 over het boerenleven van de familie Trenning in Laude.

Nieuw boek over Ter Apel van Jakob Been

Op 1 december verschijnt alweer het vijfde boek van Jakob Been over de geschiedenis van Ter Apel en omstreken. Het zijn opnieuw verschillende onderwerpen: Het meest intrigerende verhaal staat zonder enige twijfel in hoofdstuk drie, waarin op ongeveer veertig pagina’s alles wordt beschreven van het waarschijnlijk grootste drama dat zich ooit in Zuid Westerwolde heeft afgespeeld: het bombardement op de aardappelmeelfabriek in Ter Apelkanaal, waar in 1944 tien burgers bij om het leven zijn gekomen, allemaal werknemers van de fabriek. Op alle aspecten van dit vaak onderbelichte drama wordt ingegaan: hoe en waarom kon het gebeuren dat een bevriende (!) natie zoveel bommen liet vallen, gesprekken met veel nabestaanden en veel foto’s van de omgekomen slachtoffers om hen te eren, zullen in dit hoofdstuk staan. Ook verhalen van mensen die het bombardement hebben meegemaakt worden verteld.

Ook de historie van de molen van Deiman, die tussen 1854 en 1969 midden in het huidige centrum van Ter Apel heeft gestaan, komt aan bod. Uitgebreid wordt ingegaan op de drie generaties Deiman die eigenaar zijn geweest. De geschiedenis van de molen en het beroep van molenaar wordt beschreven. Een ander interessant thema vormt het Dülmer Orkest: het eerste fanfareorkest van Ter Apel en één van de drie voorlopers van de huidige Ter Apeler Harmonie. Waar komt de naam Dülmer vandaan, hoelang bestond het orkest, waar en hoe vaak speelde men en wie waren de dirigenten zijn een aantal van de vragen die beantwoord zullen worden.

Een ander verhaal gaat over de ingenieur van de stad Groningen die er voor heeft gezorgd dat het klooster in de jaren 1931, 1932 en 1993 een gedaanteverwisseling onderging en die als dank een straatnaam naar zich kreeg vernoemd: C.L. De Vos tot Nederveen Cappel.

Burgemeester Velema van Westerwolde heeft ook nu weer het voorwoord geschreven. Het boek is te koop bij de auteur voor € 27,50 (excl. eventuele verzendkosten).

Het kan besteld worden via de mail jbeen01@hetnet.nl

Zeshonderdste lid is in aantocht

Vier jaar geleden verwelkomde de Historische Vereniging Westerwolde haar 500ste lid en nu naderen we de 600. Het zou mooi zijn als we voor het eind van het jaar het 600ste lid konden verwelkomen. Met onze interessante ledenbijeenkomsten en ons zeer lezenswaardig tijdschrift Terra Westerwolda doen we velen nu al een heel groot plezier. Mogen we u ook binnenkort als lid verwelkomen? Als u zich nu opgeeft als lid en u bent de 600ste, dan krijgt u een jaar lidmaatschap van ons cadeau.

Het lidmaatschap kost € 25,00 per jaar en opgeven gaat heel gemakkelijk via deze link: Lid worden.

Haal een museumstuk in huis I Publiek kiest nieuwe poster voor #bovenjebank

Wanneer: 15 tot en met 26 november 2021
Website: www.hetmow.nl/bovenjebank en (vanaf 15 november!) www.hetmow.nl/stem
Over de actie #bovenjebank


Door COVID-19 is het MOW in 2020 en 2021 beperkt toegankelijk geweest voor bezoekers. Voor iedereen die wel een beetje culturele troost kan gebruiken, pakt het museum daarom uit met de actie ‘het MOW boven je bank’. Op gratis af te halen posters vind je een aantal kunstwerken en cultuurhistorische objecten uit de eigen collectie van het MOW. Zo komt die collectie als cadeautje naar het publiek toe!

Keuzeopties derde poster
In deze nieuwe stemronde staat het thema ‘Thuis’ centraal en valt te kiezen uit foto’s gemaakt door Heleen Haijtema. Daarmee sluit het museum aan bij de gelijknamige foto-expositie die daar nu te zien is.

Heleen Haijtema is beeldmaker in brede zin. Haar werk bevindt zich op het snijvlak van geënsceneerde fotografie en toeval, met een voorkeur voor licht absurdistische situaties. Ze werkt veelal autonoom maar ook in opdracht van bijvoorbeeld Grand Theatre en Into Nature en exposeerde bij Grasnapolsky, Fotomuseum Den Haag, Explore the North en meer.

Heleen Haijtema voor het MOW oorijzers

Heleen Haijtema voor het MOW porselein

Heleen Haijtema voor het MOW hoedenspelden

ln opdracht van het MOW legde Haijtema museale objecten vast die een rol speelden in het dagelijkse leven van vooral begin negentiende eeuw. Op heel eigen wijze maakte ze er tableaus van waarin de voorwerpen een bijna mythisch karakter krijgen. Zo zie je oorijzers, gedecoreerd door een rijkelijk gedecoreerde omslagdoek. Door de lichtinval doet de foto denken aan klassieke stillevens. Op een andere foto tref je de ongewone combinatie van een verzameling geologische stenen waaruit fraaie hoedenspelden steken. Het derde beeld toont ludiek gestapeld porselein, als een echo van een persoonlijk leven, een vroeger thuis.

De foto’s maken in het museum niet alleen indruk door hun enorme formaat, maar ook door de menselijke sporen die er in te ontdekken zijn, zoals bijvoorbeeld kleine reparaties.

Van 15 tot en met 26 november bepaalt het publiek zelf welke collectie-items op de derde poster verschijnen. Je kunt hierbij kiezen uit een voorselectie van de beschreven foto’s; de oorijzers, de hoedenspelden en het porselein.

Stemmen gaat zo
Breng je stem uit via de speciale stempagina op de website van het MOW: www.hetmow.nl/stem. Dat kan vanaf 15 november. Na 28 november maakt het museum bekend welk collectie-item de meeste stemmen kreeg en als poster gedrukt wordt. Tegelijk volgen informatie over afhaaldatum en afhaallocaties.

Meer informatie over de posteractie vind je op de website www.hetmow.nl/bovenjebank

Over de collectie
Het MOW draagt zorg voor een groot aantal kunstwerken en cultuurhistorische objecten die één op één samenspreken met de eigen omgeving. Regelmatig krijgen deze een plaats in een tentoonstelling, maar een groot aantal kun je ook online bekijken: bijvoorbeeld op de Pinterest-pagina van het MOW of op collectiegroningen.nl.

Over het MOW
Daar waar het weidse Oldambt het romantische Westerwolde ontmoet, vind je het MOW, een modern en eigenzinnig museum, met steeds weer nieuwe tentoonstellingen.

www.hetmow.nl | 0597 – 53 15 09
kantoor bereikbaar ma t/m vri 9:00 – 17:00

Overgebleven in Stad en Ommeland

In september verscheen een nieuw boek met illustraties van de Onstwedder kunstenaar Geert Schreuder. ‘Overgebleven’ is een ongewone, soms vermakelijke en onverwachte ontdekkingstocht naar in tijd en ruimte overgebleven ‘voorwerpen’, gebouwen en landschapselementen in de provincie Groningen. Fons van Wanroij schreef de teksten. Bij het boek hebben ze nu een muzikale voorstelling gemaakt. Op uitnodiging van het Streekhistorisch Centrum spelen ze die op zondag 21 november in Stadskanaal.
Tijdens de voorstelling draagt Fons van Wanroij enkele verhalen uit het boek voor. Daarbij projecteert Geert Schreuder de door hem gemaakte pentekeningen en een klein ensemble onder leiding van de componist/pianist Nanne van der Werff zorgt voor mooie liedjes en instrumentale muziek tussen de voordrachten.
De verhalen gaan bijvoorbeeld over gebouwen die hun oorspronkelijke functie kwijtraakten, sporen van de ijstijd in het landschap, menselijke bedrijvigheid en verborgen curiositeiten: een doorrit bij een café, een kerk op een industrieterrein, resten smalspoor van verdwenen steenfabrieken, een waterput onder de grond, een bunker bij Jipsingersluis, een Lourdesgrot bij Ter Apel of een pluk hoogveen, door verveners achtergelaten.
Na twee eerdere succesvolle voorstellingen op het Hogeland staan ze op 21 november in Stadskanaal. De voorstelling begint  om 14.30 uur en vindt plaats in de Bibliotheek te Stadskanaal, Continentenlaan 2, 9501 DG te Stadskanaal. Entree 6,00 p.p. ; donateurs van het SHC betalen € 4,00. In verband met de Coronamaatregelen is het tonen van de corona-QRcode verplicht. Reserveren kan online via www.streekhistorischcentrum.nl. De entree is excl. € 1,- transactiekosten per reservering.

 

Bericht van de Groninger Archieven

Weer reserveren voor studiezaalbezoek

Vanaf 8 november zijn aangescherpte coronamaatregelen van kracht in ons gebouw. De belangrijkste is dat u een plek moet reserveren voordat u naar de studiezaal komt. Vervolgens vraagt u zelf stukken aan via onze website. Wilt u er zeker van zijn dat het gewenste archiefmateriaal klaarligt wanneer u naar de studiezaal komt? Reserveer de stukken uiterlijk vóór 12.00 uur op de werkdag voorafgaand aan uw bezoek.

Aander luu binn ook luu – Twee lezingen over het Joodse leven in de grensstreek

Aander luu binn ook luu

Twee lezingen over het Joodse leven in de grensstreek


Op woensdagavond 27 oktober worden in Cultuurhuis de Klinker in Winschoten twee lezingen verzorgd vanwege de expositie Joods leven in de Grensstreek. De expositie is het resultaat van een samenwerkingsproject van de Ehemalige Jüdische Schule in Leer en de Stichting Folkingestraat Synagoge in Groningen.

 Dr. Juliane Irma Mihan onderzocht de verbindingen tussen de verschillende Joodse gemeenschappen in Groningen en het Oostfriese Reiderland. Het onderzoek resulteerde in het boek ‘Jüdisches Leben im grenznahen Raum’. De Nederlandse vertaling van dit boek is onlangs verschenen en is gratis verkrijgbaar in De Klinker en Synagoge Groningen. Het onderzoek, de expositie en de beide lezingen op 27 oktober, tonen aan dat de joodse gemeenschappen een eigen identiteit hadden, maar gelijktijdig in contact stonden en deel uitmaakten van de niet-joodse omgeving. Zoals men in het dialect zei: ‘Aander luu, binn ook luu’, ofwel andere mensen zijn ook mensen.

Deze avond zal dr. Mihan ingaan op de geschiedenis van de joodse gemeenschappen in Jemgum, Bunde en Weener. Drs. Geert Volders zal ingaan op de vestigingsgeschiedenis van joden in het grensgebied. Het is niet toevallig dat in de Groningse veenkoloniën en vestingen de eerste kehillot (joodse gemeenten) ontstonden en dus niet in de veel oudere dorpen op de zand- en kleigronden. Ook hier speelt het begrip ‘grens’ een belangrijke rol.

De lezing door dr. Mihan zal in het Duits plaatsvinden, Volders spreekt in het Nederlands. Het project ‘Joods leven in de grensstreek’ wordt in het kader van het INTERREG V-A Programma Deutschland-Nederland met Europese gelden uit het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) en het Niedersächsischen Ministeriums für Bundes- und Europaangelenheiten und Regionalentwicklung en de Provincie Groningen georganiseerd. De expositie is nog tot en met 30 oktober in Cultuurhuis De Klinker te zien, daarna reist de expositie door naar de synagoge in Bourtange en daarna naar Synagoge Groningen.

Plaats:              Cultuurhuis De Klinker, D.U. Stikkerlaan 251 Winschoten

Datum/Tijd:      Woensdag 27 oktober – Aanvang 19.30 uur

Voorafgaand en na afloop van de lezing is het mogelijk de expositie in de bibliotheek te bekijken.

Reserveren:      www.indeklinker.nl of via deze link;

Voor een bezoek aan De Klinker heb je een geldig coronatoegangsbewijs nodig. Dit kan een negatieve testuitslag zijn, een vaccinatiebewijs of een bewijs dat je hersteld bent van corona.

Familie Heijne Ter Apel

Deze foto kregen we van ons lid Leny Hempen uit Heede.
Op de foto staat de familie Heijne, die aan de Kloosterveenweg in Ter Apel woonde. De foto is gemaakt rond 1925 opzij van de boerderij. De familie Heijne was een Duitse katholieke familie, die ging boeren in Ter Apel. Het kleine meisje in het midden is de moeder van Leny Hempen, Maria Catharina Heijne.