Op de laatste bijeenkomst van de Historische Vereniging in Wedde heeft Albert Beuse het een en ander verteld over het project “de vertaalslag rond Heiligerlee”. Misschien interessant om te weten dat alle informatie hierover is terug te vinden op de volgende website: https://www.groningerarchieven.nl/publiek/maak-geschiedenis/51-vertaalslag.
Op vrijdag 4 mei a.s. zal in Sellingen op de hoek van de Hassebergerweg-Breetuinenweg een gedenksteen worden onthuld voor de op 17 juni 1944 door oorlogsgeweld omgekomen ondergedoken verzetsstrijder Albert de Roos (24). 
De Roos was in het dagelijks leven boekhouder in Groningen en in het verzet o.a. actief voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers.
In tegenstelling tot andere oorlogsslachtoffers uit Sellingen e.o. was er tot dusver voor De Roos geen gedenkplek in de openbare ruimte.
Het monument zal om ca. 11.00 uur worden onthuld door Willem de Roos, broer van het slachtoffer en door de wethouder van de gemeente Westerwolde mevrouw G. Luth. De Chr. Muziekvereniging “Jeduthun” verleent medewerking aan de plechtigheid. Voorafgaande aan de onthulling is er een besloten bijeenkomst voor familie en genodigden in “De Herberg” te Sellingen. Het plaatsen van een gedenksteen voor De Roos is een initiatief van historicus Berend de Boer i.s.m. de familie De Roos.
Het project is mede tot stand gekomen door medewerking van de gemeente Westerwolde, Kalk Natuursteen Stadskanaal, de Stichting Voormalig Kamp De Beetse, de familie Schaaphok, Bakkerij Meijer, De “Hof van Sellingen”, Snackbar Sell’n en Coop Huiting Sellingen.
Reconstructie 17 juni 1944:
Op zaterdag 17 juni 1944 bevonden enkele NSB-Landwachters zich bij de Sellingersluis te Sellingen/Over de Dijk. Zij hadden opdracht gekregen een algemene controle uit te voeren n.a.v. de aanslag van de verzetsman Dirk de Ruiter een dag eerder op de NSB-Opperbanleider Tunnis Buursma te Musselkanaal. Buursma kwam daarbij om het leven. Om ongeveer 16.30 uur naderde Albert de Roos fietsend de Sellingersluis en werd daar door de Landwachters staande gehouden. De Roos, afkomstig uit Groningen en in het dagelijks leven boekhouder, was ondergedoken om aan de Arbeidseinsatz in nazi-Duitsland te ontkomen en was werkzaam voor de Landelijke Organisatie voor Hulp aan Onderduikers. De Roos toonde zijn persoonsbewijs en verklaarde geen Ausweis te kunnen tonen, aangezien hij aangaf bij zijn vader werkzaam te zijn, die volgens zijn zeggen een lederzaak in Groningen had. In werkelijkheid was vader De Roos politieagent in Groningen. De Landwachters werden argwanend en één van hen gelastte De Roos bij hen te blijven. Na verdere ondervraging deelde De Roos mee dat hij verkering had met een dochter van de weduwe Huizing uit Sellingen. Zijn vriendin was werkzaam bij de familie Korvemaker in Over de Dijk, vanwaar hij haar wilde begeleiden naar haar moeder. Moeder Huizing was namelijk erg overstuur, aangezien haar zoon Lammert die zelfde dag was gearresteerd, samen met de bij hem en zijn echtgenote ondergedoken Joodse familie Sachs uit Vlagtwedde. Aangezien de Landwachters in het bezit waren van de papieren van De Roos, stelde deze laatste voor om naar de familie Korvemaker te gaan, zijn vriendin te halen en bij de Landwachters terug te keren. De Landwachter vertrouwde het verhaal van zijn arrestant niet en stelde voor om samen naar de Marechaussee kazerne in Sellingen te gaan om zijn papieren te controleren. Mochten deze in orde zijn dan kon De Roos zijn weg vervolgen. De Roos ging hiermee akkoord, waarna de NSB-er hem fouilleerde. Samen zijn ze daarna op de fietst gestapt richting Sellingen. Bij een haakse bocht in de Sluisstraat (thans Hassebergerweg) in Sellingen lag wat los grind op straat, waardoor beide fietsers de bocht extra ruim moesten nemen. De Roos greep daarop de Landwachter bij de rechterschouder en probeerde hem in de berm te duwen. Dit lukte slechts gedeeltelijk en de Landwachter wist op de fiets te blijven. De Roos vluchtte vervolgens op de fiets richting Sellingen. De Landwachter haalde een revolver te voorschijn en richtte op De Roos. De revolver ketste twee keer, waarna de NSB-er zijn jachtgeweer van zijn schouder nam en al fietsend op De Roos schoot. Het schot vernielde de achterband van de fiets van De Roos, waarna deze nog kans zag door te fietsen. Hij zat daarbij gebogen over het stuur en keek volgens getuigen af en toe achterom naar zijn achtervolger. Op circa 25 meter na de bocht in de Sluisstraat schoot de Landwachter nogmaals op De Roos, die daarna over links, gewond van zijn fiets viel. De 18-jarige winkeljuffrouw Fennechien Alting fietste op dat moment De Roos en zijn achtervolger tegemoet en getuigde dat de Landwachter schoot op het moment dat zij hem passeerde. Buurtbewoners, gealarmeerd door de geweerschoten, verschenen op straat. De NSB-er, die zijn fiets tegen een boom had gezet en zijn jachtgeweer inmiddels had herladen, sommeerde de buurtbewoners in huis te gaan, onder het dreigement hen dood te schieten. Veldwachter R. Mulder arriveerde toevallig op de plaats des onheils. De Landwachter vroeg de veldwachter de politie of de Landwacht te alarmeren. De wijkverpleegkundige mevrouw J. de Boer-Klingenberg (wonende in de Sluisstraat) wilde hulp bieden, maar werd in eerste instantie door de NSB-er met het geweer in de aanslag teruggestuurd. Enkele ogenblikken later belde de Landwachter aan bij een huis voorzien van het Groene Kruis-embleem en werd daarbij opnieuw geconfronteerd met zuster De Boer, die uit angst niet mee durfde. Zuster De Boer liet zich onder dreigementen overreden en constateerde dat de verwondingen van De Roos van dien aard waren, dat de hulp van een dokter ingeroepen diende te worden. Enkele ogenblikken later arriveerde dokter E. Smit.
Het slachtoffer is m.b.v. buurtbewoners overgebracht naar het huis van dokter Smit, waar De Roos bij aankomst overleed, precies een week na zijn 24e verjaardag. Voor hotel Homan stond op hetzelfde moment een vrachtauto met daarop dominee Reinders, Lammer Huizing, de familie Sachs en een niet met name genoemde zwarthandelaar. Reinders, Huizing en het gezin Sachs waren eerder die dag bij de grote razzia gearresteerd. Albert de Roos werd begraven op de Noorderbegraafplaats te Groningen en zijn naam is opgetekend op de Erelijst van Gevallenen 1940-1945 in de hal van de Tweede Kamer der Staten-Generaal: http://www.erelijst.nl/albert-de-roos
Voor een volle kerk in Wedde vertelden achtereenvolgens Jochem Abbes, Ruut Wegman, Albert Beuse, Frits Bergman en burgemeester Leendert Klaassen over de gebeurtenissen van 450 jaar geleden bij Wedde.
Het weer werkte geweldig mee en tijdens de pauze werd volop genoten van het mooie weer. Na de laatste spreker begaf het gezelschap zich naar de Burcht waar een plaquette werd onthuld door burgemeester Leendert Klaassen.
De plaquette met rechtsboven nog net in beeld ons bestuurslid Jan Huizing, die zich goed liet beschermen tegen de zon.
En toen moest natuurlijk nog de tekst even worden gelezen en ook daarbij staat weer één van onze bestuursleden vooraan bij de plaquette, namelijk onze secretaris Kineke Dijkmeijer.
Maar iedereen kan de tekst thuis nog eens rustig doorlezen.
En zo kwam er een einde aan een mooie sfeervolle herdenking in Wedde
Geachte leden en andere genodigden,
Op 24 april 1568 werd het Huis te Wedde door de troepen van graaf Lodewijk van Nassau-Dillenburg namens zijn broer prins Willem van Oranje-Nassau ingenomen. De borg was op dat moment bezit van Jan van Ligne, graaf van Arenberg, stadhouder van Groningen & Ommelanden namens koning Filips II en heer van Westerwolde. Drost Matthias Orth en de bezetting kregen de vrije aftocht en in de weken daarna werden in Wedde enkele duizenden huurlingen en vrijwilligers gerekruteerd voor een aanval op het Spaansgezinde Groningen. Op 23 mei van datzelfde jaar leidde dat tot de Slag bij Heiligerlee, waarbij zowel graaf Arenberg als graaf Adolf van Nassau sneuvelden. De gebeurtenissen in Wedde vormden daarmee de “opmaat” naar de Tachtigjarige Oorlog. Met een knipoog naar het verleden kunnen we zeggen dat in Wedde het latere Nederland ontstond. Om deze bijzondere datum niet voorbij te laten gaan, organiseren we op zaterdag 21 april een herdenkingsprogramma in de protestantse kerk van Wedde, waarna een herdenkingsplaquette op het borgterrein van het Huis te Wedde zal worden onthuld. Het programma ziet er als volgt uit:
13.00 – 14.00 u.: Expositie Groninger Archieven over de gebeurtenissen rond 1568 aan de hand van bijzondere archivalia in het koor van de kerk. Archiefmedewerkers zijn aanwezig voor tekst en uitleg.
14.00 u.: Opening en welkom.
14.05 u.: ‘De betekenis van de 24e april 1568 in de regionale en nationale geschiedschrijving’, door drs. J.G. Abbes, voorzitter van de Historische Vereniging Westerwolde.
14.15 u.: ‘Matthias Orth en de “confuse pampieren” van Wedde’, door dhr. R.M.A. Wegman, secretaris van de Stichting Monumenten Westerwolde.
14.30 u.: ‘Vertaalslag rond Heiligerlee en de oorlogsdreiging in brieven uit 1568’, door dhr. A. Beuse, hoofd studiezaal van de Groninger Archieven.
14.45 u.: Pauze. Tevens gelegenheid om de expositie in het koor te bezichtigen.
15.30 u.: ‘Wedde als lieu de mémoire’, door mr. F.A. Bergman, voorzitter van de Stichting Monumenten Westerwolde.
15.40 u.: ‘De zin van herdenken’, door mr. L.J. Klaassen, wnd. burgemeester van Westerwolde.
15.50 u.: Wandeling naar de Borg.
16.10 u.: Onthulling van de herdenkingsplaquette.
16.15 u.: Dankwoord en afsluiting.
Wij hopen velen van u op deze memorabele 21e april a.s. in Wedde te mogen begroeten.
Met vriendelijke groet,
K. Kuper-Dijkmeijer, secretaris a.i.
Ons lid de heer Hendrik Bolk, woonachtig in Waldfeucht-Haaren(D) is al jaren bezig met een zoektocht naar zijn oudtante: Maria Helena BOLK, geboren op 30 september 1876 te Emmen, Compascuum. Haar moeder (zijn overgrootmoeder) was Maria Adelheid BOLK (*04-11-1833 te Meer, Hebelermeer / + 20-03-1878 te Emmen, Nieuw Dordrecht)
Als haar vader staat vermeld Joan Henrich BROCKMAN (*25-06-1828 te Meer, Hebelermeer / +18-03-1911 te Vlagtwedde, Sellingerbeetse).
Maar omdat zijn overgrootmoeder en Joan Henrich BROCKMAN niet wettelijk gehuwd waren, kregen de kinderen de naam BOLK.
Volgens het register te Emmen is Maria Helena BOLK samen met haar broer (zijn grootvader) Geert Hindrik BOLK (*27-08-1871 te Emmen, Nieuw Dordrecht / + 10-07-1954 te Kerkrade), en met Joan Henrich Brockman op 30 augustus 1880 vertrokken vanuit Emmen naar Vlagtwedde. Helaas is daarna geen enkel spoor meer van Maria Helena BOLK te achterhalen. Of ze jong is overleden, gehuwd is geweest of kinderen had, alles blijft jammer genoeg onduidelijk. Ook of er sprake is van een -gezien de leeftijd zeker niet ondenkbare- adoptie is hem onbekend.
Er zijn natuurlijk websites zoals www.allegroningers.nl en www.alledrenten.nl, maar daar is ook niets te vinden. Vandaar daarom deze vraag op onze website. Wie kan de heer Bolk verder helpen? We zien graag uw reacties tegemoet op info@verenigingwesterwolde.nl.
Op 28 april start in het Fotomuseum Den Haag de tentoonstelling “Dirk Kome toont Tonnis Post – Fotograaf van de vooruitgang”. De Winschoter fotograaf Tonnis Post behoeft in onze regio niet veel toelichting. Met name zijn vroeg 20e eeuwse beelden van plaggenhutten in Westerwolde zijn bekend. Veel families in deze regio hebben in hun familiearchief nog wel een echte ‘Post’ al zal niet iedereen zich dat altijd gerealiseerd hebben.
Fotograaf Dirk Kome uit Amsterdam speurde de afgelopen twee en een half jaar stad en land af en bracht een schat aan foto’s van Tonnis Post bij elkaar, uit archieven, fotodozen van particulieren en ga zo maar door. Hij ging hierbij nog een stap verder. Kome brengt in beeld wat er terecht is gekomen van de projecten die Tonnis Post fotografeerde en portretteert de nazaten van Groningers die door Post ooit zijn vastgelegd. Wonen de nazaten van de welgestelden onder hen nog steeds op stand? Hoe vergaat het de kleinkinderen van de plaggenhutbewoners? Heeft de kanalisatie de verwachte welvaart gebracht? In de tentoonstelling in Fotomuseum Den Haag komen de foto’s van Tonnis Post en Dirk Kome samen.
De tentoonstelling gaat gepaard met een fotoboek: Fotografen van de vooruitgang, vormgegeven door Tessa van der Waals. (Lecturis, ISBN: 9789462262676).
Vanaf 14 oktober is de tentoonstelling in het MOW te Bellingwolde te zien. Streekgenoten kunnen hierbij meedoen, door hun eigen ‘doalders plekje’ te fotograferen. Deze publieksfoto’s krijgen een plekje in de tentoonstelling. Het MOW start hiervoor nog voor de zomer een publieksactie.
Tot en met 9 september kun je in het Fotomuseum Den Haag terecht voor deze unieke verbeelding van Groninger geschiedenis.
Beelden zijn te vinden op: https://www.gemeentemuseum.nl/nl/pers/dirk-kome-toont-tonnis-post
Onderstaande mail ontvingen wij op 6 april 2018 van De Verhalen van Groningen:
Geachte heer, mevrouw,
Onlangs hebben we u gevraagd om ons te helpen met het samenstellen van een portrettengalerij van Groninger verzetshelden uit de Tweede Wereldoorlog. Een flink aantal historische verenigingen en kringen heeft aan die oproep gehoor gegeven en prachtig materiaal aangeleverd. Onze hartelijke dank daarvoor!
De online portrettengalerij is te bezichtigen op de website www.groningen4045.nl. We zijn nog altijd bezig met het aanvullen van de galerij, dus het kan zijn dat een door u voorgedragen persoon nog niet meteen terug te vinden is. Daarnaast kunt u nog steeds materiaal aanleveren voor nieuwe portretten. Dat kan door een berichtje te sturen naar els.zwerver@deverhalenvangroningen.nl.
Inmiddels is de reizende tentoonstelling ook begonnen aan haar tocht door de provincie. De eerste halte is het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Zes grote panelen staan voor de ingang. In de bijlage ziet u een aantal foto’s. We nodigen u van harte uit om zelf een kijkje te gaan nemen. Op de website hopen we binnenkort een reisschema te kunnen publiceren.
Nogmaals hartelijk dank voor uw hulp en ondersteuning. Zonder uw inzet was dit eerbetoon aan onze verzetshelden niet mogelijk geweest.
Met vriendelijke groet,
Anja Reenders, senior projectmanager
Els Zwerver
De Verhalen van Groningen
U kunt natuurlijk naar de website gaan via de bovenstaande link, maar we wijzen u ook graag op het artikel over dominee Philippus Jacobus Greeven uit Vriescheloo een verhaal dat namens onze vereniging is aangeleverd door ons bestuurslid Jan S.A. Huizing.
De link naar dit artikel is Ds. Greeven
Op donderdag 19 april zal burgemeester Leendert Klaassen van Westerwolde een tekst onthullen, die aan de zuidgevel van SHC de oude Stelmakerij zal worden aangebracht.
Het gaat om een gedeelte van een gedicht van J.H. Neuteboom (1865-1929) die werd geboren in Vlagtwedde en van 1884-1896 onderwijzer was in Sellingen. Na zijn vertrek naar Den Haag begon hij gedichten en verhalen te schrijven in de Westerwoldse streektaal.
De tekst op de gevel luidt:
De wind, dij weid’ heur om de kop!
De zunne scheen heur waarm!
De kwartel sluig, de koekoek ruip!
De ekster schreiwd’ alaarm!
Het is een fragment uit het gedicht De Golden Houd dat te vinden is in ‘De verzamelde werken van Jan Hendrik Neuteboom: Verhalen, schetsen en gedichten in het Westerwolds’.
Smid Gerth Berndt uit Ter Haar vervaardigde de letters. Iedereen is van harte welkom om de onthulling bij te wonen. De bijeenkomst begint om 16.00 uur.
We weten dat veel van onze leden naast hun interesse in de streekgeschiedenis ook veel belangstelling hebben voor de genealogie. Mocht u vragen hebben over uw eigen familiegeschiedenis, dan willen wij daar graag ruimte voor beschikbaar stellen op onze website en Facebookpagina.
Zo kregen we van Wijchert Spa de volgende vraag:
Ik ben op zoek naar de overlijdensdatum van Anne Sophie Harms (naam in het doopboek van Vlagtwedde). Ik ben de naam ook tegen gekomen als Anna Sophia Harms en Ansoofie Harms. Deze namen werden genoemd in het doopregister bij de doop van haar kinderen.
Anne Sophie is gedoopt op 23 september 1703 te Vlagtwedde. Zij was de dochter van Harmen (Harm) Jans van Vlachtwedde ( geboren ±1671, overleden voor 1722 / 1725) en Teelcke Jans van Wupping (geboren 1677, overleden na 1722). Harmen (Harm) en Teelcke zijn op 8 september 1702 te Vlagtwedde getrouwd.
Naast Anne Sophie was er nog een dochter Trijntien (Trijntje)(gedoopt 25-3-1708 te Vlagtwedde) en 2 zoons, Jan (gedoopt op 1-11-1705 te Vlagtwedde) later getrouwd met Fenne Geerts en Sander (gedoopt in1707). Deze laatste 3 kinderen zijn in Stakenborg geboren. Mogelijk is ook Anna Sophie daar geboren.
Harmen (Harm) was de zoon van Jan Helmichs en Anna Sophia Christiaens.
Anne Sophie Harms is in ± 1733 getrouwd met Jacob Spade van Durlach. Jacob was soldaat in Bourtange in de compagnie van Starkenborg van Whee. Hij kwam uit Duitsland (Durlach) en was Rooms Katholiek.
Hopelijk kan iemand met deze kennis de overlijdensdatum vinden van Anne Sophie Harms vinden. Deze ligt voor 1772 en mogelijk zelfs voor 1764.
Reacties graag naar Wijchert Spa
Met ingang van 24 maart 2018 is het secretariaatsadres van onze vereniging gewijzigd in:
Historische Vereniging Westerwolde
p.a. Mevr.K. Kuper-Dijkmeijer
Venneweg 15
9541 XN VLAGTWEDDE
Tel.: 0599-313529
E-mail info@verenigingwesterwolde.nl