Gesina Kisteman onderwijzeres in Vlagtwedde 1940-1945

Geboren in Avereest op 20-07-1915, overleden in Hardenberg op 18-06-2000

Haar hele werkzame leven van 1938 tot haar pensioen in 1975 was ze onderwijzeres.

Ze werkte op verschillende scholen en stond bekend als een zeer strenge juf. Sommigen noemden haar streng, maar rechtvaardig. Anderen liepen liever een blokje om als ze haar tegen kwamen op straat. Ze zat op een hoge stoel in het klaslokaal, de aanwijsstok bij de hand om er zo nodig een klap mee uit te delen. Als je bij juf Kisteman in de klas had gezeten kende je de tafels uit het hoofd en kon je netjes schrijven. Ze heeft op de christelijke nationale school in Hardenberg de tweede klas les gegeven.

In 1931 begon Gesina Kisteman als zestien jarige aan haar opleiding als onderwijzeres op de Groen van Prinsteren kweekschool te Doetinchem, ze was er intern op het meisjesinternaat tot 1934. Daarna ging ze naar Voorschoten. In 1938 kwam ze terug in Avereest en werd ze juf in Dedemsvaart. Haar ouders Jan Kistema en Jentje Gort woonden in Avereest. Haar vader bekleedde allerlei maatschappelijke en kerkelijke functies en werkte bij een bank in het verzekeringswezen. Haar zuster Geesje werd kraamverpleegster in Dedemsvaart. Ze had een halfbroer uit een eerder huwelijk van Jan Kisteman.

In 1939 solliciteerde Gesina naar een baan als onderwijzeres op de christelijke school “De Zaaier” in Vlagtwedde . Er was de dreiging van een oorlog, dat weerhield haar er niet van om te solliciteren naar het Groningse plaatsje. Ze werd niet gekozen uit de zesenveertig sollicitanten. Begin 1940 werd ze toch verzocht een proefles te komen geven op de school in Vlagtwedde vanwege een overlijden van een onderwijzeres. Om kosten te besparen werd naar de sollicitanten uit 1939 gekeken.

Op 1 mei 1940 begint Gesina Kisteman als onderwijzeres van de tweede klas en na schooltijd was ze handwerkjuf. Ze is er nog maar net begonnen of de tweede wereldoorlog breekt uit. Ze is vijfentwintig jaar en ver van haar ouderlijk huis. Vlagtwedde ligt nog dichter bij de Duitse grens dan Dedemsvaart.

In het boek 95 jaar christelijk onderwijs Vlagtwedde 1912-2007 door G.L. Nobbe staat hoe leerlingen de oorlogsjaren op school ervaren hebben. Ook Gesina Kisteman wordt genoemd door Jan van Hoorn. Hij kreeg les van haar in 1944-1945 in de tweede en derde klas. Hij noemt haar streng, maar rechtvaardig. De oorlogsjaren waren zeer beangstigend, de kinderen moesten onder hun schoolbanken duiken als er een luchtgevecht was. Vallend puin en neerstortende vliegtuigen waren niet ongewoon in die tijd. Jan vertelt ook dat Gesina Kisteman bij zijn ouders thuiskwam om te praten over zijn schoolprestaties die niet al te best waren. Ze vertelde zijn ouders; Johannes wil wel maar kan niet, Jan kan wel maar wil niet. Hij noemt deze uitspraak typisch iets voor juf Kisteman. Ze was een goede en eerlijke juf meldt hij nog. Streng en geen gedonder, hij heeft veel bij haar geleerd.

Deze oorlogsjaren hebben iets gedaan met Gesina Kisteman. Verschillende mensen in Hardenberg vertellen dat Gesina Kisteman op de zolder van haar flat potten en blikken vol voedsel bewaarde voor als er weer een oorlog zou komen. Om deze potten en blikken en toiletartikelen in op te bergen timmerde ze zelf kastjes. Op haar voordeur zaten verscheidene sloten terwijl ze op de bovenste verdieping van de flat woonde. Ze bleef ongetrouwd en was een zelfstandige, zelfredzame vrouw. Ze reed in een Volkswagen Kever, die ze zonodig zelf repareerde. Ze nam geregeld haar buurvrouwen mee uit wandelen, waarbij zij de regie nam.

In 1975 ging ze met pensioen. Ze woonde later in het appartementencomplex Salland waarbij zij als oudste bewoner de eerste sleutel kreeg uit handen van burgermeester van Splunder.  Ze raakte wat verward en werd opgenomen in het verzorgingshuis; Clara Feyoena heem. Vandaar uit ging ze naar bejaardencentrum Oostloorn waar ze overleed.

De tijd in Vlagtwedde was misschien wel bepalend voor haar verdere leven. De moeilijke oorlogsjaren, de angst die heerste. Gesina Kisteman keerde in 1945 terug naar haar geboortestreek, ze werd juf op “de Akker” in Gramsbergen en later op de christelijke nationale school in Hardenberg.

Misschien is er nog iets gebeurd met Gesina Kisteman in 1944 in Vlagtwedde. Er wordt in de notulen van 18 november 1944 gesproken over het wegblijven van juf Kisteman. Er moet een nieuwe juf aangenomen worden. De lessen van juf Kisteman waren overgenomen door iemand anders. Ze was dus niet een paar dagen weg maar langere tijd . Op 11 juli 1945 vraagt Gesina Kisteman ontslag aan vanwege een benoeming die ze aangenomen heeft in Gramsbergen. Op 12 januari 1946 stuurt Gesina Kisteman een bedankbrief voor het afscheidscadeau dat ze gekregen heeft. Zijn er nog mensen in Vlagtwedde die weten wat er destijds aan de hand was met Gesina Kisteman ?

Dit artikel is geschreven door;

Ina Bekker ten Brinke uit Hardenberg
(Gesina Kisteman was mijn buurvrouw in de jaren zestig).