Het voorjaar breekt aan en dat betekent dat het weer tijd is voor een nieuw nummer van Terra Westerwolda.De veertiende jaargang van het blad trapt af met allerlei interessante artikelen, van een academische zomercursus tot de opkomst van het vrije socialisme in Westerwolde…

Van Westerwolde naar de Flevopolder… en weer terug

Erik Wubs sprak met Bouwie Huiting uit Sellingen, of om precies te zijn: Sellingerzwarteveen. Bouwievertelt hoe het was om op te groeien in een groot boerengezin in Sellingen en hoe hij via zijn buurman in de Flevopolder terecht kwam. Na jaren in het westen van het land te hebben gewoond en gewerkt keerde Bouwie terug naar zijn geboortestreek. In het interview haalt hij herinneringen op aan zijn tijd in de Flevopolder en zijn band met Westerwolde.

Een Academische Zomercursus in Ter Apel

In de zomer van 1940, aan het begin van de Duitse bezetting, organiseerde de Groningse universiteit een academische zomercursus. Maar liefst 20 hoogleraren en 172 studenten trokken naar het klooster in Ter Apel voor een gevarieerd programma. Dit alles werd vastgelegd in een fotoalbum. In Terra Westerwolda krijgt u een inkijkje in deze bijzondere cursus met discussies in de kloostertuin, corveedienst doorprofessoren en een vossenjacht in het Roelagerbos.

Geestverwanten van Ferdinand Domela Nieuwenhuis in Westerwolde

In de periode van 1890 tot 1940 vormden arbeiders en kleine zelfstandigen een bijzondere socialebeweging: de vrije socialisten. De vrije socialisten streden voor het recht op vereniging en streden voor betere lonen en arbeidsomstandigheden. Ook in Westerwolde kreeg deze socialistische stroming voet aan de grond. In Terra Westerwolda leest u over de opkomst en verdwijning van het vrije socialisme in Westerwolde.

En verder…

Verder leest u in Terra Westerwolda over natuurgeweld dat Westerwolde heeft geteisterd in de negentiende eeuw. Gerda Nijenbrinks-Beer vertelt over naamswijzigingen in het achttiende-eeuwse Westerwolde en hoe dat hier en daar voor verwarring kan zorgen. In aflevering 19 van de serie Uit degeschiedenis van Westerwolde komen dit keer onder andere een verzoek om ontslag uit een tuchthuis eneen niet goed gebouwde kerktoren voor. Lieuwe Jongsma, hoofd publiek van de Groninger Archieven, zet uiteen wat het uiteindelijk toch niet volledig openbaar worden van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) voor Westerwolde betekent. En uiteraard vindt u in Terra Westerwolda ook de vaste rubrieken als het laatste nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en Het portret van…

Het is zomer en dat betekent dat het zomernummer van Terra Westerwolda is verschenen. Het nieuwste exemplaar van het tijdschrift is bij de abonnees op de mat gevallen en is weer verkrijgbaar bij de vaste verkooppunten.

Fotograaf van Westerwolde

Dit keer maken we in Terra Westerwolda nader kennis met huisfotograaf André Dümmer. André verzorgt al een aantal jaren de foto’s voor het tijdschrift. In het interview vertelt hij over hoe zijn interesse in fotografie al begon in zijn jeugd, maar pas echt vleugels kreeg tijdens een bijzondere reis die hij maakte naar vrienden in Amerika. Tegenwoordig fotografeert André het liefst dicht bij huis in Ter Borg of aan het Ruiten-A-Kanaal. Redacteur Lizanne Trenning sprak met André over zijn passie voor fotografie en liefde voor Westerwolde.

Het beekdal bij Vlagtwedde

Westerwolde was en is een veel bezochte plek door kunstenaars. In 1883 werd het beekdal van Vlagtwedde vereeuwigt op het witte doek door Johannes Warnardus Bilders. De schilder verbleef graag in Westerwolde en de streek was een inspiratiebron voor meerdere schilderijen en tekeningen van zijn hand. Berend Jan Harding schreef over de schilder Bilders en diens landschappen van Westerwolde.

Brieven van Amerika naar Veele

In 1939 vertrok Rudolf Sachs met zijn vrouw Vera en twee zonen Jacques en Harry uit Vlagtwedde. Ze maakten de overtocht naar Amerika. Voor zover bekend waren zij de enige Joodse familie uit Westerwolde die kans heeft gezien om te vertrekken voordat de Duitse bezetting plaatsvond. Eenmaal in Amerika belandde de familie Sachs in Los Angeles. Vanuit zijn nieuwe woonplaats correspondeerde Rudolf Sachs met zijn oude jeugdvriend Berend Tammes uit Veele. Wout van Bekkum schreef aan de hand van de brieven en ansichtkaarten een artikel over de Westerwolds-Amerikaanse familie Sachs.

En verder…

Verder staat Terra Westerwolda uiteraard vol met historische wetenswaardigheden. Redacteur Hemmo Clevering maakte een overzicht van de vele korenmolens die Westerwolde ooit rijk was. Namens de Historische Kring Ter Apel schreef Jakob Been over de Nijverheids- en Landbouw- Tentoonstelling Ter Apel (NELTTA). Redacteur Lieuwe Jongsma bestudeerde de grensovergangen tussen Westerwolde en Duitsland. Verder schreef Jan Huizing de zeventiende aflevering van de serie ‘Uit de geschiedenis van Westerwolde’. Uiteraard vindt u in Terra Westerwolda ook het nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en de laatste historische actualiteiten.

In het vorige nummer van ons blad stond van de hand van Hemmo Clevering een artikel over de Evangelisaties in Westerwolde. Ons lid Alie Noorlag stuurde ons nog de volgende aanvulling daarop

Met belangstelling heb ik weer de Terra Westerwolda gelezen. In het artikel van Hemmo Clevering Evangelisatsies in Westerwolde miste ik tussen de evangelisatiegebouwen het gebouw Jachin. Het gebouw stond aan de Ceresstraat te Stadskanaal, waar later slijperij Vos gevestigd was. Het gebouw is vroeger door mijn opa, Cornelius  Noorlag, in de jaren twintig van de vorige eeuw  gebouwd, oorspronkelijk  voor evangelisatiedoeleinden. Mijn grootouders woonden Ceresstraat 31.  De naam Jachin komt uit de Bijbel: Jachin (betekent opgericht) en Boaz (betekent Kracht) waren de namen van twee bronzen zuilen uit de tempel van Salomo. Ze stonden bij de ingang van de tempel, rechts Jachin en links Boaz. Mijn opa heeft later in de zestiger jaren het gebouw verhuurd aan de Gereformeerde Kerk te Stadskanaal (Poststraat). Weer later is het gebouw verkocht aan de Gereformeerde kerk.  Deze kerk hield er diensten. In de tachtiger jaren is het gebouw gesloopt. Ik heb warme herinneringen aan dit gebouwtje. Er waren evangelisatiebijeenkomsten, er werden Kerstvieringen gehouden en het gebouw heeft ook als schoollokaal gediend. Het was echt een verenigingsgebouw voor de mensen aan de 1^e en 2^e Afdraai.

Hartelijke groet,
Alie Noorlag.

Evangelisatiegebouw Jachin in Stadskanaal.

Het nieuwste nummer van Terra Westerwolda, het cultuurhistorisch tijdschrift over Westerwolde, is uit! Het winternummer staat weer boordevol met uiteenlopende verhalen over de geschiedenis van Westerwolde. Onze abonnees hebben hun exemplaar inmiddels ontvangen en het tijdschrift is ook verkrijgbaar bij alle vaste verkooppunten.

Ter Apeler carnaval

Het duurt nog eventjes voordat het feest weer losbarst, maar Terra Westerwolda komt alvast in de carnavalsstemming met een artikel van Erik Wubs over het carnaval in Ter Apel. Waar komt het carnaval vandaan? Hoe ontstond carnavalsvereniging de Kloosterwiekers? En wat is de betekenis van het Ter Apeler carnaval?

Een bijzondere vondst in Wedde

Archeoloog Ko Lenting kreeg een bijzondere bodemvondst, gevonden bij de Wedderborg, in handen. In de jaren 1980 ging Gerard Boltjes uit Blijham met een metaaldetector rond de Wedderborg. Uit de bagger, die afkomstig was uit het zuidwestelijke bastion, werd een bijzonder voorwerp opgepiept, dat een deel van de geschiedenis van de Wedderborg en haar toenmalige bewoners blootgeeft. Om wat voor voorwerp het precies gaat, leest u in Terra Westerwolda!

Evangelisaties van vroegere tijden

In Westerwolde hebben meerdere evangelisaties bestaan. Voor de bewoners van afgelegen gebieden was de afstand tot een kerk soms zo groot, dat ze zelf een kerkgebouw met predikant wilden. Het kwam ook voor dat een kerkelijke gemeente een evangelisatie stichtte in een nabijgelegen plaats. Hemmo Clevering geeft in zijn artikel een overzicht van de verschillende evangelisaties die Westerwolde rijk is geweest, en waarvan een enkeling vandaag de dag nog bestaat.

En verder…

Klaas Meijer deelt in zijn column zijn gedachten over de herdenkingen van de heksenvervolging in Westerwolde. Lizanne Trenning dook in de meer recentere geschiedenis en beschrijft de historie van de Historische TT in Vlagtwedde. Jakob Been heeft namens de Historische Kring Ter Apel over het leven van dokter Theodor Brümmer geschreven. Geert Volders dook in het militaire stamboek van zijn overgrootvader Jan de Vries. Daarnaast leest u uiteraard ook weer het nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en de laatste historische actualiteiten.

De vakantie is begonnen. Het is zomer en dat betekent dat het zomernummer van Terra Westerwolda is verschenen. Het nieuwste exemplaar van het tijdschrift is bij de abonnees op de matgevallen en is weer verkrijgbaar bij de vaste verkooppunten.

Gelovigen in Groningen

Dominee Huib Marchand was van 1979 tot 1983 predikant van de hervormde gemeente in Onstwedde. Later werkte hij als predikant van de Martinikerk in Groningen. In een interview vertelt Marchand over zijn tijd in Onstwedde, de verschillen tussen stad en platteland en zijn liefde voor het Groninger land en volk die nooitmeer weggegaan is.

50 jaar MOW

Het MOW viert dit jaar haar vijftigjarig bestaan. Op 10 augustus 1973 opende Streekmuseum de OudeWolden, zoals het museum voorheen heette, voor het eerst haar deuren. Obby

Veenstra blikt door middel van beeldmateriaal terug op vijftig jaar museale historie in Bellingwolde.

De herovering van Nieuweschans

Vorig jaar stond Terra Westerwolda stil bij het Rampjaar 1672. Jan Huizing schreef in het zomernummer een artikel over de Münsterse invasie van Westerwolde. Maar daarmee waren de gebeurtenissen rond het Rampjaar inWesterwolde nog niet ten einde. In dit zomernummer schrijft Jan Huizing over de herovering van de vesting Nieuweschans in 1673.

En verder…

De Historische Kring Ter Apel deelt de eerste resultaten van de archeologische opgravingen rond Klooster Ter Apel. Gerda Nijenbrinks-Boer schrijft over het leven van Geert Boels, die niet voor het geluk geborenleek te zijn. Lieuwe Jongsma geeft aan de hand van schoolmeesterrapporten een inkijkje in het leven op het Westerwoldse platteland in de negentiende eeuw. GeertVolders vertelt over het joodse gezin Kropveld in Ter Apel.

Meer informatie:

Over Terra Westerwolda: Geert Volders – geert.volders@gmail.com

Over de Historische Vereniging Westerwolde: Kineke Kuper – secretaris-HVW@kpnmail.nl

Op zoek naar een leuk cadeau voor de feestdagen? Het nieuwe nummer van Terra Westerwolda is uit en staat weer boordevol met uiteenlopende verhalen over de geschiedenis en mensen van Westerwolde. Onze abonnees hebben hun exemplaar inmiddels op hun deurmat kunnen vinden en het tijdschrift is ook weer verkrijgbaar bij de vaste verkooppunten.

Sterenborg: boerderij en boerenfamilie

Redacteur Lizanne Trenning interviewde Freeke Sterenborg-Terpstra en haar zoon Nanne Sterenborg over hun familiegeschiedenis en de geschiedenis van de gelijknamige streek Sterenborg bij Onstwedde. Freeke en Nanne vertellen over hoe het boerenleven in de laatste zestig jaar is veranderd en hoe het is om al generaties lang in hetzelfde gebied te boeren.

Naar Suriname en terug

De naam Unico Wilkens trok de aandacht van Jona van Keulen. Zij dook de archieven in en ontdekte het verhaal van de familie Wilkens die in de achttiende eeuw emigreerde van Westerwolde naar Suriname om daar plantage-eigenaar te worden.

De heksen van de Ruiten Aa

Aan het einde van de zestiende eeuw vonden in Westerwolde heksenprocessen plaats. Wat was de reden hiervoor en wie waren hierbij betrokken? Marjan Daanje en Melissa Steenhuis deden in opdracht van Museum Klooster Ter Apel onderzoek naar deze heksenprocessen. De resultaten van hun onderzoek zullen in het voorjaar van 2023 te zien zijn tijdens een tijdelijke tentoonstelling in het museum, maar in Terra Westerwolda lichten ze alvast een tipje van de sluier op.

En verder…

Uiteraard vindt u in Terra Westerwolda ook weer de vaste bijdragen namens het MOW|Museum Westerwolde en de Historische Kring Ter Apel. Die laatste deelt meer informatie over het grondradaronderzoek dat rond Museum Klooster Ter Apel is uitgevoerd. Verder schreef Chonda Luring-te Velde een bijdrage over de drie bijbanen van de Onstwedder hoofdonderwijzer. Jacco Pranger herdenkt Jan Hubbeling Snelter, beter bekend als ‘Jan Hobbel’ en zijn directe familieleden. En Petronella J.C. Elema beschrijft hoe een op het eerste gezicht simpele aantekening in een familiebijbel een belangrijke rol speelde in een rechtsproces in Wedde. Daarnaast leest u uiteraard ook het nieuws van de Historische Vereniging Westerwolde en de laatste historische actualiteiten.