Historische Vereniging Westerwolde
De Historische Vereniging Westerwolde (van 1980 – 2011 luidde de naam: Vereniging voor Genealogie en Historie Westerwolde) stelt zich ten doel de belangstelling voor de historie en familiegeschiedenissen voor de landstreek Westerwolde in Zuidoost-Groningen te bevorderen en daarop stimulerend te werken. Zij bestaat uit leden die in alle delen van het land en zelfs het buitenland wonen, maar die hun gemeenschappelijke belangstelling voor Westerwolde door geboorte, herkomst of familiebanden voor het gebied delen. De vereniging komt vier keer per jaar bijeen en heeft als thuisbasis het gebouw De Ekkelkaamp, het verenigingsgebouw van de hervormde kerk in Onstwedde. Incidenteel wordt voor speciale bijeenkomsten uitgeweken naar een vergadergelegenheid elders in Westerwolde. Dat De Ekkelkaamp als de basis van de vereniging is gekozen heeft te maken met het feit dat in 1977 ter gelegenheid van de viering van het 1100-jarig bestaan van het dorp Onstwedde hier de kiem werd gelegd voor het ontstaan van de vereniging. Het (inmiddels uitgebreide) archief van de verenging is – met de bijbehorende bibliotheek – gevestigd in het museum Streekhistorisch Centrum in Stadskanaal.
De Vereniging ‘Westerwolde’ bleek direct een schot in de roos. De leden stroomden toe, aangemoedigd door de belangstelling voor de eigen regionale historie. Dat was in die tijd overal in Nederland bezig een trend te worden. Inmiddels heeft de belangstelling voor de regionale geschiedenis zich een duidelijke plaats veroverd binnen het totale historisch gebeuren in Nederland. Overal in het land bestaan bloeiende historische verenigingen met verschillende namen. ‘Westerwolde’ is er één van. De vereniging geeft eenmaal per kwartaal het eigen tijdschrift uit vol met artikelen over de historie van Westerwolde, familiegeschiedenissen en genealogieën. In de loop van het bestaan van ‘Westerwolde’ hebben allerlei regionale leden/onderzoekers tal van interessante feiten over het gebied Westerwolde boven water weten te tillen. Zij brachten hun bevindingen in de regel naar buiten via een of meer artikelen in ons verenigingsblad. Soms resulteerde hun onderzoek zelfs in een boek. Zonder enige overdrijving kan worden gezegd dat de oprichting van ‘Westerwolde” in sterke mate de geschiedschrijving over dit Groninger gebiedsdeel heeft gestimuleerd.
Veel voormalige (en inmiddels overleden) bestuursleden hebben zich met hart en ziel voor de vereniging ingezet. Een van hen was Jan W. Hiskes uit Wildervank. Zijn ‘roots’ liggen in Veenhuizen, een buurtschap bij Onstwedde, waar zijn voorouders ‘eigenerfden’ waren. Hiskes was in zijn werkzame jaren lange tijd hoofdredacteur van de ‘Noordooster’, een in de Veenkoloniën veelgelezen dagblad, dat vanuit Wildervank (en later Veendam) verscheen. Na zijn pensionering én de oprichting van ‘Westerwolde’ zette Hiskes zich met zijn grote streekhistorische kennis als redacteur onvermoeid voor de vereniging in.
Een ander bestuurslid (de eerste voorzitter) van formaat was G(eert) Wubs uit Onstwedde. Ondanks zijn handicap – op jonge leeftijd werd hij door kinderverlamming getroffen, waardoor het lopen hem veel moeite kostte – was hij een Westerwolder in hart en nieren, iemand met liefde voor de streek en die daarover ook in die zin sprak. Hij is een van de initiatoren geweest voor de oprichting van ‘Westerwolde’.
Evenmin ongenoemd mag blijven Jo Drok. Hij was jarenlang directeur van Drukkerij Eerelman in Stadskanaal, de uitgever van het weekblad De Veenkoloniale. Na de overname van zijn krant ging Drok bij de gemeente Stadskanaal werken. Een van de verdiensten van Drok was dat hij in zijn blad de later bekende schrijver en dichter Simon van Wattum in zijn krant een platform bood om zijn talenten te etaleren. Drok – hoewel Veenkoloniaal (hij was afkomstig uit Nieuwe Pekela, maar met ‘roots’ die in Onstwedde liggen – was een stimulator en gaf veel leden het goede voorbeeld bij het onderzoeken van allerlei Westerwoldse zaken. Genoemde personen hebben een blijvende invloed gehad op de vereniging.